به گزارش خبرنگار مهر، بیستمین نشست صبح ناشر، صبح امروز یکشنبه 2 آذر با حضور مسعود پیرمرادیان مدیر موسسه نشر معارف در مرکز رسانه‌ای شیرازه برگزار شد.
پیرمرادیان در ابتدای این برنامه وقتی به عنوان یک ناشر دولتی معرفی شد، گفت: البته ما دولتی نیستیم و یک ناشر عمومی هستیم. یعنی وابسته به یک نهاد عمومی هستیم و حوزه فعالیت‌مان خودگردان است. یعنی ارتباط مالی با آن نهاد عمومی که نمایندگی رهبری در دانشگاه‌ها باشد، نداریم. شروع فعالیت نشر معارف به اوایل دهه 70 برمی‌گردد که چاپ مجموعه درسی معارف اسلامی در دانشگاه‌ها، با تصویب شورای عالی انقلاب فرهنگی آغاز شد. باید برای دانشجویان کتاب درسی تولید می‌شد که این کار توسط اساتید انجام شد ولی باید نهادی می‌بود تا مجوز چاپ بگیرد و این کتاب‌ها را چاپ کند. این قصه شکل‌گیری نشر معارف است. سال 77 بود که مجوز فعالیت این نشر صادر شد.
وی افزود: من 4 سال است که در این نشر مدیر هستم و ظاهرا اولین کتابی که توسط این نشر بیرون آمد، «ریشه‌های انقلاب» است. کارهای نشر معارف باعث شد تا سوالاتی برای دانشجویان پیش بیاید. نهاد نمایندگی رهبری در دانشگاه‌ها به این سوالات پاسخ می‌داد و می‌دهد و آن‌ها را به شکل مکتوب درآورد و این مکتوبات به صورت سوال و جواب توسط نشر معارف به چاپ رسیده و می‌رسد. البته بخش زیادی از این سوال و جواب‌ها هنوز تدوین نشده و پیش‌بینی می‌کنیم کتاب‌هایش به بیش از 100 جلد برسد. این سوال و جواب‌ها، موضوعات مختلفی از جمله ماه محرم، سوالات سیاسی، امر حجاب، ارتباط دختر و پسر و... را شامل می‌شود. در حال حاضر هم سامانه نرم‌افزاری پرسمان به صورت آنلاین به سوالات دانشجویان جواب می‌دهد. البته نسخه کامپیوتری، انروید و IOS آن نیز فعال است.
مدیر نشر معارف گفت: محور نیازسنجی ما نیازهای دانشگاهی است که توسط دانشجویان و اساتید ارجاع می‌شود. یک بخش، پرسش‌های دانشجویی است که با مبلغان و اساتید مطرح می‌کنند. این سوالات مبنای موضوعاتی می‌شوند که در نشر معارف روی آن‌ها کار می‌کنیم. شاید در سال بیش از 100 عنوان کتاب به نشر معارف می‌آید که رد می‌شود. چون دغدغه تولیدشان، دغدغه‌های فضای دانشگاهی کشور نیست و ما موظف به نشرش نیستیم. ما بیشتر به انتشار آثاری که موضوعشان دغدغه دانشجوها یا اساتید هستند، اشتغال داریم. در این میان، کتاب‌های درسی، سهم کمتری یعنی حدود 10 درصد را به خود اختصاص داده‌اند. یعنی تولید کتاب‌های درسی و کمک درسی نشر معارف کمتر از 10 درصد است و شاید به 60 عنوان نرسد. مجموعه کتاب‌هایی که از ابتدای شکل‌گیری این نشر چاپ کرده‌ایم 883 عنوان است که اگر 60 عنوانش را درسی فرض کنیم، شما غیردرسی‌ها به 820 عنوان می‌رسد.
پیرمرادیان ادامه داد: شمار کتاب‌های چاپ شده توسط نشر معارف از ابتدای کارش یعنی از سال 77 تا امروز، 24 میلیون نسخه بوده که 16 میلیون از این تعداد، کتاب درسی بوده و 7 میلیون و 758 هزار جلد هم غیردرسی هستند. می‌توانیم به راحتی با کتاب‌های غیردرسی که چاپ می‌کنیم، کار را پیش ببریم. نقدینگی کتاب‌های غیردرسی‌مان خوب است هرچند که نقدینگی درسی‌ها برای غیردرسی‌ها استفاده می‌کنیم. تیراژ کتاب‌های غیردرسی ما تا آبان ماه امسال بالغ بر 914 هزار جلد است و کتاب‌های درسی هم رقمی حدود یک میلیون و 270 هزار نسخه. کتاب‌های درسی معمولا قیمت‌گذاری پایینی دارند. دلیلش هم توان پایین دانشجوهاست. در بازار توزیع کتاب درسی، منفعت چندانی وجود ندارد و این حوزه، بیشتر زمینه جذب مشتری را فراهم می‌کند. در حالی که کتاب‌های غیردرسی هم سهم سود بیشتری دارند و هم فروش بیشتری برای فروشنده دارند. کتاب‌های درسی به خاطر حجم زیادشان است که برای ما آورد دارند. وقتی دانشجوها برای خرید کتاب درسی می‌آیند، کتاب‌های غیردرسی هم به آن‌ها معرفی می‌شود. یعنی نقش درسی‌ها اصطلاحا دان پاشیدن است.
پرمخاطب‌ترین کتاب‌های ما، آثار غیردرسی هستند
وی در بخش دیگری از سخنانش گفت: پرمخاطب‌ترین کتاب غیردرسی ما همان پرسش و پاسخ‌های دانشجویی است و بیشترین مصرف را بین مخاطبانمان دارد چون مستقیما به مسائل و سوالات می‌پردازد. از این کتاب‌ها 50 و چند عنوان آماده شده و معمولا تیراژشان بالای 5 هزار نسخه است. بعد از کتاب‌های این مجموعه، نکته‌های ناب قرار دارد که این کتاب‌ها هم به نهاد رهبری در دانشگاه‌ها مرتبط است. کتاب‌های تراث اصلی مذهبی و معنوی ما یعنی قرآن، نهج‌البلاغه، صحیفه سجادیه و رساله عملی مراجع نیز جزو پرفروش‌ترین کتاب‌های غیردرسی ما هستند. رساله‌هایی هم چاپ کرده‌ایم که پاسخ 10 مرجع تقلید کشور را در پاسخ سوالات دانشجویان شامل می‌شوند. این رساله‌ها هم جزو همان کتاب‌های پرسش و پاسخ‌مان هستند. از کتاب‌های سیاسی هم در محیط‌های دانشجویی استقبال خوبی به عمل می‌آید. نمونه‌اش کتاب یواسرائیل است و دیگر آثار مورد استقبالمان هم کتاب‌های مهارت‌های زندگی و ضوابط پوشش در دانشگاه‌های جهان هستند. این کتاب ضوابط پوشش در دانشگاه‌های جهان بسیار پراستقبال است و شمارگان چاپش 3 رقمی شده است یعنی بیش از 100 بار تجدید چاپ شده است.
مدیر نشر معارف گفت: میزان تردد و تحرک قشر دانشجو زیاد است و حمل و نقل نیز برایشان مشکل است. به همین دلیل در محیط‌های دانشگاهی و خوابگاهی، کتاب‌های قطع پالتویی و جیبی بیشتر مورد استقبال قرار می‌گیرند. دانشجوها هم حوصله مطالعه کتاب قطور را ندارند. بنابراین سعی می‌کنیم قطع کتاب‌هایمان از رقعی بزرگتر نباشد و فقط کتاب‌های درسی‌مان است که با قطع وزیری چاپ می‌شوند. یک خاطره هم درباره کاغذ بگویم. چند سال پیش قصد داشتیم کتاب‌های مجموعه «گنجینه»مان را با کاغذ 30 گرمی یا اصطلاحا بایبل چاپ کنیم. این نوع چاپ در کشورمان انجام نمی‌شد و به همین سعی کردم موافقت مسئول بالاترم را بگیرم تا کتاب‌ها را در ایتالیا چاپ کرده و بعد وارد کشور کنیم. آن مسئول به من گفت یا این کار را داخل کشور انجام بدهید و یا از انجامش صرف نظر کنید. بنابراین مجبور شدیم توانمان را بر این موضوع متمرکز کنیم و در نهایت موفق شدیم کتاب‌ها را با کاغذ 30 گرمی چاپ کنیم. بعد از ما هم چند ناشر به این کار رو آوردند.
پیرمرادیان با اشاره به معضل توزیع در بازار نشر کشور، گفت: نداشتن ویترین مشکل مهم ماست. اگر چند شهر اصلی کشور را فاکتور بگیریم، وضعیت‌مان در زمینه نمایش و عرضه کتاب بد و نامطلوب است. ما ناشر خوب و پرتوان زیاد داریم. در کشور 12 هزار ناشر داریم که بیش از 30 درصدشان فعال هستند و کتاب‌های خوبی هم چاپ می‌کنند. مخاطب هم به اندازه کافی وجود دارد. در حوزه بین‌الملل هم کشور افغانستان را داریم که بدون مشکل می‌توانند کتاب‌های ناشران ما را بخوانند. در اروپا و آمریکا هم 5 میلیون مخاطب ایرانی و فارسی‌زبان داریم. پس مشکل کجاست؟ شاید اگر جامع به مساله نگاه کنیم بتوانیم 10 عامل را نام ببریم اما هوشمندی این است که به عوامل اصلی توجه کنیم و به خرده عوامل، آن‌قدری توجه نکنیم که جای عوامل اصلی را بگیرند. عامل اصلی نبود ویترین است. در شهرهای 30 هزار نفری ما اصلا کتابفروشی وجود ندارد.
ارشاد مسیرش را نشناخته است
وی ادامه داد: به نظرم وظیفه وزارت ارشاد این است که به این مساله رسیدگی کند. اما متاسفانه ارشاد مسیرش را نشناخته است. دلیلش هم به نظر، آشنا نبودنشان با فضای کتاب است. چند وقت پیش مساله ممیزی را مطرح کردند. مگر ممیزی دغدغه چند درصد از ناشران ماست؟ چندی پیش هم وزیر ارشاد در سفری به قم، پیشنهاد داده بود ممیزی کتب دینی به قم واگذار شود. این حرف خطرناکی است و یک تعبیر آن این است که کتاب‌های غیردینی را به قم، یعنی نهادی که باید شناسایی و رصد کند، ندهیم. و به او بگوییم بیا فقط کتاب‌های دینی را رصد کن! تا کتاب‌های دیگر جای دیگر بررسی شود. اتفاقا بیشتر مساله ما روی کتاب‌های غیردینی است که ادبیات هستند و بسیاری از مفاهیم را در میان می‌گیرند. تعداد بسیاری از این کتاب‌ها ترجمه هستند و تولید اروپا و آمریکا هستند. از قضا علما باید این‌گونه کتاب‌ها را بررسی کنند تا مباحث ضددینی‌شان ترویج نشود. این نگاه غلطی است که توسط ارشاد مطرح شده است و ظاهرا ارشاد، مسائل را نمی‌شناسد. مساله اصلی ویترین است و نداشتن ویترین است که باعث شده نتوانیم کتاب‌ها را به خوبی بفروشیم.
مدیر نشر معارف با اشاره به راه‌اندازی پاتوق کتاب گفت: 845 ناشر کتاب‌هایشان را در فروشگاه‌های پاتوق کتاب عرضه می‌کنند. تعداد کتاب‌های عرضه‌شده این ناشران در این فروشگاه‌ها، 15 هزار و 551 عنوان است. این فروشگاه‌ها در مرکز 20 استان کشور راه‌اندازی شده‌اند و سعی داریم تا پایان امسال در 11 مرکز استان دیگر نیز این کار را انجام بدهیم. میزان فروش 7 ماهه پاتوق‌های کتاب در 7 ماهه اول سال 93 نسبت به مدت مشابه در سال 92، 19 درصد رشد داشته است. این کسب و کار امیدوارکننده است. کدام کسب و کار را سراغ دارید که بعد از 3 ماه سودآور بشود؟ از 20 مرکزی که راه‌اندازی شدند، 18 مرکز که کتاب‌های غیردرسی عرضه می‌کردند، سودآور بودند. پاتوق‌های کتاب در شهرهایی مانند کرمان و کرمانشاه سودآور بودند. به نظرم ارشاد باید به این نکات توجه کند و سعی کند سیاست‌های حمایتی خود را در این زمینه‌ها به کار ببندد. چون مشکل توزیع واقعا جدی است. در تهران هم ممکن است فردی در تهرانپارس بخواهد کتابی را بخرد. بنابراین باید از تهرانپارس تا خیابان انقلاب، سفر شهری داشته باشد و هزینه کند. این روزها هم دیگر ارشاد، از ناشران کتاب نمی‌خرد ولی به نظرم به جای این‌گونه حمایت‌ها، باید حمایت‌هایی در جهت تقویت ویترین کتاب داشته باشد. یا از تولید شبکه‌های توزیع اختصاصی حمایت کنند و یا می‌توانند وام قرض‌الحسنه در اختیار ناشران قرار بدهند تا شبکه فروش راه‌اندازی کنند.
پیرمرادیان گفت: تبلیغ، بعد از ایجاد شبکه توزیع جواب می‌دهد. ما در بحث ترویج، 2 بخش را هدف گرفتیم. اول این که بیاییم کتاب را به طرق مختلف عرضه کنیم و دوم این که بحث مسابقات کتابخوانی را راه‌اندازی کردیم. به این ترتیب، جشنواره ملی روشنا راه‌اندازی شد که سال 93، دومین دوره‌اش را برگزار کردیم. موضوع این جشنواره سبک زندگی است و 20 عنوان کتاب را در 5 مرحله به مسابقه می‌گذارد. اختتامیه این جشنواره، ماه رمضان سال 94 برگزار می‌شود. در زمینه نشر الکترونیک هم پاتوق‌های کتاب، با استفاده از نرم‌افزار نسخه الکترونیک کتاب‌های 845 ناشر را عرضه می‌کنند.
این مدیر نشر در بخشی از سخنانش گفت: اگر ارشاد این دوره بتواند تنها مساله ویترین کتاب را حل کند، کار بزرگی انجام داده و مانع بزرگی از سر راه نشر کشور برداشته می‌شود. به هر حال کار جهادی مشقت دارد ولی شوق‌آفرین است. ما سعی داریم تا پایان امسال، در مرکز هر استان یک فروشگاه پاتوق کتاب داشته باشیم و همچنین تا پایان سال 94 در همه شهرهای کشور این کار را انجام بدهیم. اما در این زمینه کمک ارشاد لازم است. هدف ما 500 فروشگاه است. راه‌اندازی کتابفروشی در روستاها از دیگر اهداف ماست چون در 6 ماهه دوم سال، کار چندانی در روستاها وجود ندارد. در واقع امید و آمال ما راه‌اندازی 2 هزار کتابفروشی در کشور و بعد از آن راه‌اندازی کتابفروشی در افغانستان است.
